Orzeł czy reszka? Kiedy pada to pytanie, doskonale wiemy, że orzełek to strona monety z wizerunkiem godła RP, natomiast na reszce znajduje się nominał. Ale czy wiesz, która strona jest awersem, a która rewersem? Nie dość, że słowa te są bardzo podobne, to jeszcze często mylimy przednie i tylne strony monet. Sprawdź, jak prawidłowo rozpoznać awers i rewers i jak zmieniały się strony polskich monet obiegowych od 1995 roku.

Awers, czyli przednia strona monety

Weź do ręki dowolną monetę, na przykład 2 złote i połóż ją na stole. Leży nominałem do góry, prawda? Większość osób tak robi, gdyż strona z nominałem wydaje nam się ważniejsza – w końcu gdybyśmy mieli liczyć monety odwrócone w naszą stronę orzełkiem, zajęłoby nam to znacznie więcej czasu. Jednak w numizmatyce ważniejszą stroną jest właśnie ta, która w tym momencie styka się z Twoim stołem. 

Awers, nazywany też przednią lub prawą stroną złotych monet bulionowych, znajduje się tam, gdzie orzełek. Na awersie złotej monety bulionowej Britannia widnieje profil aktualnie panującego monarchy brytyjskiego, przednia strona monety Amerykański Orzeł obrazuje ucieleśnienie Wolności (Liberty), a awers Wiedeńskich Filharmoników zdobią wielkie organy hali koncertowej w Wiedniu. Awersy różnią się więc w zależności od kraju emitenta, jednak zazwyczaj przedstawiają portret panującego, wizerunek ważnej postaci historycznej, herb państwa lub inne symbole narodowe.

Jak wygląda awers polskiego złotego?

Choć denominacja złotego miała miejsce w 1995 r., Mennica Państwowa rozpoczęła bicie nowych monet już w grudniu 1990 r. – zgromadzenie dużej liczby monet ułatwiło szybkie zastąpienie niskich nominałów z poprzedniej emisji, czyli 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr i 1 zł. W 1994 r. rozpoczęto też bicie nowych monet 2 zł i 5 zł. Projektantką pierwszego awersu (wzór 1990) była Stanisława Wątróbska-Frindt, natomiast nowe awersy (wzór 2013) zaprojektował Sebastian Mikołajczak. 

• Awersy monety wprowadzonych od 1995 roku: na awersach monet 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr, 1 zł, 2 zł i 5 zł widnieje wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Pod jego łapą znajduje się mały znak mennicy (MW), a nad orłem, półkolem od lewej strony ku prawej, widnieje napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”. Pod godłem został umieszczony rok emisji.
• Awersy monety wprowadzonych od 2014 roku: zmianie uległy wizerunki awersów dla nominałów 1 gr, 2 gr i 5 gr, a konkretnie napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, który umieszczono poniżej orła, półkolem od lewej strony ku prawej. W otoku monet znalazły się również stylizowane pierścienie, które przecinają się w górnej części awersu.
• Awersy monety wprowadzonych od 2017 roku: zmiany wprowadzone w 2014 r. dla 1 gr, 2 gr i 5 gr objęły również wizerunki awersów dla nominałów 10 gr, 20 gr, 50 gr i 1 zł. Awersy 2 zł i 5 zł od denominacji pozostały bez zmian.

Rewers – reszka, czyli strona z nominałem

Tylna, odwrotna lub lewa strona, nazywana też niekiedy „plecami”, to rewers, czyli z punktu widzenia numizmatyki – mniej ważna część monety. W polskiej nomenklaturze rewers często nazywamy reszką, czyli po prostu stroną, na której znajduje się nominał. Podczas gdy awers pozostaje często niezmienny lub niemal taki sam dla każdej monety obiegowej, rewers dla poszczególnych nominałów wygląda z reguły inaczej.

Jak wygląda rewers polskiego złotego?

Projektantką rewersów polskich monet obiegowych jest Ewa Tyc-Karpińska. Aby opis był bardziej przejrzysty, rozłóżmy go na poszczególne nominały:

• 1 gr – na rewersie znajduje się duża cyfra 1, nad którą widnieje gałązka z liściem dębu, a poniżej umieszczono poziomy napis: „GROSZ”.
• 2 gr – rewers przedstawia dużą cyfrę 2, pod którą widnieje poziomy napis: „GROSZE”, a także gałązkę z dwoma liśćmi dębu ulokowaną nad cyfrą.
• 5 gr – z lewej strony znajduje się duża cyfra 5, obok której widnieje poziomy napis: „GROSZY”, a połowę rewersu zajmuje kompozycja pięciu liści dębu.
• 10 gr – w centrum umieszczono cyfry nominału 10, pod którymi widnieje napis: „GROSZY”, a całość otoczona jest ozdobnym wieńcem.
• 20 gr – rewers dwudziestogroszówki przedstawia cyfry nominału 20 i poziomy napis: „GROSZY”, a całość otacza ozdobny wieniec w kształcie zbliżonym do kwadratu.
• 50 gr – projekt przedstawia cyfry nominału 50 z napisem: „GROSZY”, a także gałązkę wieńca umieszczoną półkoliście z lewej strony.
• 1 zł – na rewersie znajduje się cyfra nominału 1, pod nią napis: „ZŁOTY”, a całość otoczona jest ozdobnym wieńcem.
• 2 zł – moneta bimetaliczna z pierścieniem wykonanym z brązalu i rdzeniem z miedzioniklu. Na jej rewersie znajduje się wypukła cyfra 2, a tło monety zdobi wypukłe karbowanie (poziome z prawej i pionowe z lewej strony). W tle umieszczono dużą płaską cyfrę 2, a po obu stronach nominału ulokowano wklęsłe gałązki. W dolnej części pierścienia z brązalu znajduje się napis: „ZŁOTE”.
• 5 zł – moneta bimetaliczna z pierścieniem z miedzioniklu i rdzeniem z brązalu. Rewers przedstawia wypukłą cyfrę 5 i dużą płaską cyfrę 5 w tle. Tło monety zawiera wypukłe karbowanie, po obu stronach nominału umieszczono wklęsłe gałązki, a na pierścieniu z miedzioniklu znajduje się napis: „ZŁOTYCH”.

W historii nowego polskiego złotego zmieniały się nie tylko awersy, lecz również materiały, z jakich powstają monety obiegowe. Monety 1 gr, 2 gr i 5 gr początkowo były bite z mosiądzu manganowego, a od 2014 r. powstają ze stali powlekanej mosiądzem, natomiast miedzionikiel w nominałach 10 gr, 20 gr, 50 gr i 1 zł zastąpiono w 2020 r. stalą pokrytą miedzią i niklem. 

Wszystkie wizerunki polskich monet obiegowych znajdziesz na stronie NBP.

Sprzedaż złotych monet w Polsce prowadzi między innymi Mennica Kapitałowa – laureat programu „Dobra marka 2025”. Kupując złoto w mennicy, nie płacisz podatku PCC, w przeciwieństwie do zakupów od osób prywatnych.

Sprawdź też najnowszy wpis blogowy:

• Jak sztuczna inteligencja usprawnia mi pracę w ubezpieczeniach